Steenberger Es

De Steenberger Es is het oude akkerbouwgebied dat behoorde bij de buurtschap Steenbergen. De Steenberger Es liep tot aan waar nu de Raadhuisstraat is. Over de es loopt nog steeds het Kerkenpad. Dat pad liep van Ten Arlo naar de kerk (nu de Hervormde kerk), of eigenlijk naar de begraafplaats bij de kerk. Later zijn op die plek boerderijen gebouwd en nog later zijn die weer verdwenen en is er nu het Kerkplein. Over het Kerkenpad mochten wel  paarden en wagens rijden en mensen lopen, maar vee (lees koeien en schapen) mochten er niet over. De koeien werden gedreven over de koeiendrift, dat is het pad waar nu de Hoogeveenseweg ligt. De es werd bemest met mest uit de potstal. De koeien werden iedere avond weer naar de potstal gedreven, want de mest was heel belangrijk. De es van Steenbergen is altijd al een hoger gelegen deel van het gebied geweest. Steenbergen zelf is, net als de andere buurtschappen, gebouwd op een zandrug. Daaromheen was het land laag en vochtig en alleen geschikt als weiland of als hooiland. Op de es werd vooral rogge verbouwd. Dat is een gewas waar je brood van kon maken of soms ook veevoer, en het stro werd gebruikt in de potstal. Later werden er ook wel wat knollen en aardappelen verbouwd en soms wat gerst. Voor tarwe bijvoorbeeld was de grond veel te arm.
In de periode vanaf 1870 ontstond een grote landbouwcrisis. Goedkope overvloed aan graan uit Rusland en Amerika kwam op de markt en de eigen gewassen en de grond kelderden enorm in prijs. In  1875 werd de Maatschappij voor Boscultuur opgericht. De grondbezitters gingen een deel van de esgronden inplanten met bomen. Het eikenhout, of eigenlijk de schors, werd gebruikt voor de leerlooierijen en het hout als materiaal voor gereedschap en als brandstof onder andere voor de bakkerijen. Later werden ook dennen aangeplant om grenen palen te leveren voor de mijnbouw in Limburg. Door uitputting van de esgrond ontstond later ook de “Ziekte der essen”. Dat was waarschijnlijk een ernstig fosfaat tekort in de grond. De komst van de eerste kunstmest (Thomas slakkenmeel) loste dat probleem op. Een andere reactie op de crisis was de opkomst van coöperatieve samenwerking. Dat gebeurde op allerlei gebieden, van agrarische inkoop tot de gezamenlijke afzet van melk en andere producten. Het maakte de agrarische gemeenschap veel sterker.  Tegenwoordig is een deel van de es van Steenbergen nog steeds beplant met bos en het resterende akkerbouwgebied wordt gebruikt voor de teelt van allerlei gewassen zoals aardappelen, mais en graan.

Aan de noordrand van Zuidwolde de Steenberger Es